Jeżeli chcemy, aby pompa ciepła działała wydajnie, a przy tym generowała realne oszczędności w domowym budżecie, to powinniśmy zdecydować się na model odpowiadający naszym potrzebom energetycznym. W jaki sposób można jednak określić efektywność pompy ciepła? Służą temu specjalne wskaźniki, które umożliwiają szybkie porównanie dostępnych na rynku urządzeń. W niniejszym wpisie przyjrzymy się najważniejszym współczynnikom efektywności, czyli COP oraz SCOP.
Współczynnik COP – co to jest?
Podstawowym wskaźnikiem, który pozwala określić efektywność pompy ciepła, jest tzw. COP (z ang. Coefficient of Performance). Współczynnik COP wskazuje wydajność danego urządzenia, a konkretniej stosunek wytworzonej energii cieplnej do ilości zużytego w czasie pracy prądu. Zasada odczytywania tej wartości jest bardzo prosta – im wyższy COP, tym lepiej, ponieważ oznacza to uzyskanie tej samej ilości ciepła przy mniejszym poborze energii elektrycznej. Przekłada się to oczywiście na skuteczniejsze wykorzystanie źródła energii.
Współczynnik COP jest wykorzystywany do klasyfikacji gruntowych pomp ciepła oraz ich powietrznych odpowiedników. Należy przy tym pamiętać, że wspomniany wskaźnik mówi nam, jaka jest sprawność danego urządzenia w kontekście jego budowy, ale też warunków pracy – ze względu na ich zmienność, COP nie jest więc wielkością stałą, a określa jedynie stan występujący w danym momencie.
W trakcie wyboru konkretnego urządzenia warto dokładnie sprawdzić, czy współczynnik COP podany przez producenta został wyliczony na podstawie aktualnie obowiązującej normy (tj. PN-EN 14511). Może się bowiem zdarzyć, że parametry urządzenia zostaną oparte o przestarzałą normę PN-EN 255 – wówczas dane mogą być przekłamane o nawet kilka procent.
SCOP, czyli sezonowy współczynnik efektywności pomp ciepła
Drugi, bardziej wiarygodny wskaźnik wydajności pompy ciepła, to tzw. SCOP. Większa miarodajność tego współczynnika wynika z faktu, iż uwzględnia on zmienne warunki pracy urządzenia, dzięki czemu pozwala na dokładniejsze oszacowanie kosztów eksploatacji, a tym samym całościowego ogrzewania domu. Co więcej, SCOP określa przekazywaną przez pompę ciepła energię oraz pobrany prąd w perspektywie całego sezonu grzewczego, a nie tylko danego momentu.
Warto zaznaczyć, że SCOP to wartość prognozowana, którą wykorzystuje się przede wszystkim do analiz obliczeniowych – np. w czasie prac projektowych czy podejmowania decyzji o tym, czy montaż pompy ciepła będzie dobrym pomysłem. Jeżeli pompa została już zainstalowana i przepracowała określony czas, np. rok, to do obliczeń wykorzystuje się bliźniaczy wskaźnik, czyli SPF.
Jedyna różnica pomiędzy tymi współczynnikami polega na tym, iż drugi opiera się na realnych danych, a nie estymacjach (znamy bowiem prawdziwe zużycie prądu oraz ilość dostarczonej energii cieplnej).
Budowa pompy ciepła a jej efektywność
Wydajność pracy pompy ciepła zależy w pewnym stopniu od jej prawidłowego montażu, jednak kluczowym czynnikiem jest budowa samego urządzenia. To właśnie wszystkie podzespoły mają realny wpływ na efektywność pompy – chodzi tutaj o m.in. pompę obiegową, zawór rozprężny czy wymiennik płytowy. Najważniejszym elementem jest jednak sprężarka, która stanowi najbardziej energochłonną część całego systemu (wynika to z konieczności pobrania tzw. prądu rozruchowego, który jest niezbędny do uruchomienia pompy ciepła).
Większość nowoczesnych pomp ciepła jest wyposażona w sprężarki inwerterowe, które nie wymagają zbiornika buforowego wody grzewczej. Dzięki temu możliwe jest nie tylko obniżenie strat ciepła znanych ze sprężarek typu ON-OFF, ale również zmniejszenie zużycia energii – przekłada się to na wyższą efektywność i niższe koszty eksploatacji.
Podsumowanie
Dobór pompy ciepła o odpowiedniej efektywności jest kluczową kwestią, która pozwoli uniknąć niedowymiarowania lub przemiarowania urządzenia, czyli sytuacji, kiedy system będzie zbyt słaby lub zbyt wydajny dla naszych potrzeb. Oba scenariusze są niepożądane, ponieważ w pierwszym narażamy się na wysokie koszty eksploatacyjne oraz niedogrzanie obiektu, z kolei w drugim – niepotrzebnie zwiększamy wartość początkowej inwestycji i nadwyrężamy żywotność pompy (krótkie cykle wcale jej nie służą).
Dokładne porównanie pomp ciepła z wykorzystaniem wskaźników COP oraz SCOP jest więc bardzo dobrym pomysłem, który zaoszczędzi nam pieniędzy oraz nerwów.
